Roinnt Staitisticí
Léiríonn na staitisticí seo go soiléir an bhearna shuntasach idir an t-éileamh ar oideachas lán-Ghaeilge agus an rochtain atá air
Soláthar
Léirítear sna staitisticí atá ar fáil, nuair a dhéantar anailís orthu, pictiúr míchothrom den soláthar. Tá go leor áiteanna sa tír nach bhfuil ach beagán nó gan aon oideachas lán-Ghaeilge ar fáil, ag an mbunleibhéal ná ag an meánleibhéal.
De réir na gcontaetha, léiríonn na figiúirí go bhfuil easnamh mór ag an mbunleibhéal sa chuid is mó de na contaetha.
Is measa fós an scéal ag an meánleibhéal le beagnach leath de na contaetha gan aon mheánscoil lán-Ghaeilge.
Éileamh
Cruthaíonn suirbhéanna leibhéal éilimh atá forleathan agus comhsheasmhach ar fud na tíre bliain i ndiaidh bliana.
ESRI – 2015
Roghnódh 23% de na freagróirí Gaelscoil áitiúil.
Suirbhé USI – 2019
Chuirfeadh 70% de na freagróirí a gcuid leanaí go Gaelscoileanna
Éire i gcomparáid leis an mBreatain Bheag?
Éire
1950: thart ar 3% de leanaí bunscoile
1980í: thart ar 5% de leanaí bunscoile
2019: 6.3% de na leanaí scoile go léir
An Bhreatain Bheag
1950: níos lú ná 1%
1980í: thart ar 10% de leanaí scoile
2019: 23.4% de na leanaí scoile go léir
Léarscáileanna de na % daltaí in oideachas lán-Ghaeilge (2019)
Oideachas Bunscoile
Léigh an TuairiscTá thart ar 560,000 dalta bunscoile agus astu siúd freastalaíonn 45,000 acu ar bhunscoil lán-Ghaeilge
As an 3,106 bunscoil san iomlán, níl ach 250 acu ina scoileanna lán-Ghaeilge. (102 acu siúd sa Ghaeltacht)
Is é meánlíon na mbunscoileanna i ngach contae / údarás áitiúil ná 91. (Raon 19 – 290)
Níl ach 1 nó 2 scoil lán-Ghaeilge ag 11 as na 34 limistéar atá ag freastal ar an gcontae ar fad agus tá idir 3 – 5 ag 10 gcontae eile. Níl ach 2 chontae ina bhfuil breis ag 10 mbunscoil lán-Ghaeilge taobh amuigh den Ghaeltacht.
Cé nach bhfuil aon difríocht i meánmhéid na scoile idir scoil mheán-Bhéarla agus scoil lán-Ghaeilge (180 vs 182), má tá na scoileanna Gaeltachta curtha as an áireamh, is é 257 meánmhéid an scoil lán-Ghaeilge, 40% níos mó ná an meán.
Tugtar le fios sa léarscáil go bhfuil an soláthar bunoideachais trí Ghaeilge an-éagsúil timpeall na tíre .i. ó 1.0% (Co. an Chabháin) go 24.4% (Cathair na Gaillimhe).
Oideachas Meánscoile
Léigh an TuairiscTá thart ar 370,000 dalta meánscoile agus astu siúd freastalaíonn 14,500 ar mheánscoil lán-Ghaeilge.
As an 723 meánscoil san iomlán, níl ach 49 acu ina scoileanna lán-Ghaeilge, (20 acu sa Ghaeltacht)
Is é meánlíon na meánscoileanna i ngach contae / údarás áitiúil ná 21. (Raon 7 go 76)
Faoi láthair níl aon mheánscoil lán-Ghaeilge in 13 chontae ar chor ar bith, 3 chontae le scoileanna i gceantar Gaeltachta amháin agus i 9 gcontae eile níl ach meánscoil lán-Ghaeilge amháin ag freastal ar an gcontae ar fad (lasmuigh den Ghaeltacht)
Tá 514 dalta ar an meán i ngach meánscoil. Cuir an 20 meánscoil sa Ghaeltacht as an áireamh agus is é 370 an meánlíon daltaí ag freastal ar mheánscoil lán-Ghaeilge. Osclaíodh 10% acu le 4 bliana anuas agus mar sin tá an líon daltaí iontu ag fás go fóill.
Tugtar le fios sa léarscáil go bhfuil an soláthar meánscoile trí Ghaeilge an-éagsúil timpeall na tíre ó 0% (13 chontae) go 14.6% (Cathair Luimnigh).
Nóta 1
a. Gach figiúr bunaithe ar Scarbhileog staitisticí na Roinne Oideachais 2019
b. Cuimsíonn na figiúirí go léir ceantair Ghaeltachta agus scoileanna iontu.
c. Ní raibh ach scoileanna a chuireann oideachas ar gach leanbh i ngach ábhar san áireamh.
d. Níl staitisticí mionsonraithe ar fáil nuair a úsáidtear an Ghaeilge uaireanta
e. Níl aon staitisticí ar fáil maidir leis na huimhreacha a fhreastalaíonn ar Aonaid Ghaeilge i meánscoileanna Béarla.
Sna blianta ó foilsíodh An
Straitéis 20 Bliain don Ghaeilge, 2010-2030:
Rinneadh iarratais ar 40 bunscoil nua lán-Ghaeilge
D’oscail an Roinn 7 scoil nua lán-Ghaeilge as 40 bunscoil nua
Tá 3 bhunscoil lán-Ghaeilge eile beartaithe le hoscailt
Déanadh iarratas ar 20 meánscoil lán-Ghaeilge
Osclaíodh 3 mheánscoil nua lán-Ghaeilge as 20 scoil nua a bunaíodh
Níl aon mheánscoil lán-Ghaeilge nua beartaithe faoi láthair
Chomh maith leis seo, bhí feachtais i gCo. Lú, i mBaile Átha Cliath, srl. ar son oideachas lán-Ghaeilge ar diúltaíodh dóibh nó a ceadaíodh ar bhonn teoranta.
Is trí threoir dhíreach ón Aire a coimisiúnaíodh aon cheann de na scoileanna lán-Ghaeilge